Yahya Efendi'den Kanuni'ye Neme lâzim be sultanim

ibretlik islami kıssalar

Kanuni Sultan Süleyman, en yüksek bir hale getirmiş bulunduğu devletin akıbetini hayâl eder, günün birinde “Osmanoğulları da inişe geçer çökmeye yüz miktar mı?” diye derin derin düşünmeye başlar... benzeri soruları çoğu süre süt kardeşi meşhur âlim Yahyâ Efendi’ye sorduğundan bunu da sormaya niyet eder. Güzel bir hatla yazdığı mektubu keşfine inandığı Yahyâ Efendi’ye yollar... “Sen ilahî sırlara vâkıfsın. Kerem eyle de bizi aydınlat. Bir devlet hangi halde çöker? Osmanoğulları’nın âkıbeti nasıl olur? Bir gün olur da izmihlâle uğrar mı?” biçiminde mektubunu yollar.

Güzel bir hatla yazılmış mektubu okuyan Yahyâ Efendi’nin cevabı bir bakıma aşırı kısa, bir bakıma içinden çıkılmaz bir hâl alır:

“Neme lâzım be Sultânım!”

Topkapı Sarayı’nda bu cevabı hayretle okuyan Sultân, bir manâ veremez. Yahyâ Efendi bu gibi bir zâtın böylesine pratik bir cevapla işi geçiştireceğini pek düşünmez. Söylenmeye başlar: “Acaba bilmediğimiz bir manâ mı bulunmaktadır bu cevapta?” Nihayet kalkar, Yahyâ Efendi’nin Beşiktaş’taki dergâhına gelir. Sitem dolu sorusunu yine sorar:

islamda ibretlik kıssalar

“Ağabey ne olur mektubuma cevap ver. Bizi geçiştirme, soruyu ciddiye kırmızı!”

“Sultânım sizin sorunuzu ciddiye almamak kâbil mi? Ben sorunuzun üzerine iyice düşündüm ve kanaatimi de açıkça arz ettim.”

“iyi lakin bu cevaptan bir şey anlamadım. sırf “neme lâzım be Sultânım!” demişsiniz. Sanki “Beni böyle işlere karıştırma” der bunun gibi bir mana çıkarıyorum.”

“Sultânım! Bir devlette zulüm yayılsa, haksızlık şâyi olsa, işitenler de “neme lâzım” deyip uzaklaşsalar, sonra koyunları kurtlar değil de çobanlar yese, bilenler bunu söylemeyip sussa. Fakirlerin, muhtaçların, yoksulların, kimsesizlerin, feryâdı göklere çıksa da bunu da taşlardan başkası işitmese, işte o süre devletin sonu görünür. Böyle durumlardan sonra devletin hazinesi boşalır, halkın itimâd ve hürmeti sarsılır. Asayişe itaat hissi gider, halkta hürmet duygusu bulunmamaktadır olur. çöküş ve izmihlâl de böylece mukadder hâle gelir...”

muhteşem ibretlik kıssalar

Bunları dinlerken ağlamaya başlayan koca sultan, söyleneni başını sallayarak tasdîk eder, sonra da kendisini böyle ikaz eden bir âlime memleketinin sahip bulunduğu için Allah’a şükreder. Yahya Efendi\`ye ise bu tür tenbihlerini mutlaka söylemesi gerektiğini anlatır.

ilgili mektup, Topkapı Sarayı\`nda sergilenmektedir.